Wskaźnik LIBOR jest nierozerwalnie związany z kredytami frankowiczów. Dlaczego jest tak istotny? Obok marży banku stanowi jedną ze składowych oprocentowania kredytów waloryzowanych do CHF. Z końcem 2021 roku frankowicze staną przed nowym wyzwaniem – końcem LIBOR-u.
BREXIT z LIBOR-em
LIBOR (ang. London Interbank Offered Rate) to stopa referencyjna wskazująca wysokość oprocentowania depozytów i kredytów na rynku międzybankowym w Londynie. Wskaźnik oblicza się m.in. dla franka szwajcarskiego. Najczęściej stosowanymi w umowach stawkami są LIBOR 3M i LIBOR 6 M.
W związku z opuszczeniem przez Wielką Brytanię Unii Europejskiej zmianie ulegnie treść rozporządzenia BMR, a bezpośrednią konsekwencją zmian będzie odejście od publikowania wartości LIBOR. Koniec notowań LIBOR nadejdzie wraz z końcem 2021 roku.
Konsekwencje braku wskaźnika LIBOR dla frankowiczów
W związku z nieuchronnie nadchodzącą datą zakończenia publikacji LIBOR pojawia się szereg hipotez związanych z losem umów zawierających w treści odwołania do tej stopy referencyjnej. Poniżej przedstawimy najpopularniejsze z koncepcji:
Nieważność umów frankowych
Brak stopy referencyjnej LIBOR skutkuje niemożnością ustalenia oprocentowania umowy kredytu. Tym samym, umowa zostaje pozbawiona jednego z najważniejszych elementów jej postanowień. Banki od 2018 roku są zobowiązane zamieszczać w umowach postanowienia tzw. plan awaryjny na wypadek zaprzestania publikacji danego wskaźnika.
W efekcie pojawia się pytanie – co z umowami zawartymi przed 2018 rokiem? Największa ilość umów tzw. kredytów frankowych została zawarta w latach 2004-2008, a więc znacznie wcześniej od powstania obowiązku wprowadzenia planów awaryjnych. Obawy o wcześniejsze umowy nie są zatem pozbawione podstaw, szczególnie, że problemem nie jest jedynie czym zastąpić wskaźnik, ale jak tak wskaźnik wprowadzić. Najprawdopodobniej, banki zastosują metodę aneksowania umów.
Co z marżą banku?
Jedną z konkurencyjnych koncepcji względem stwierdzenia nieważności umów jest ograniczenie oprocentowania do samej wysokości marży. Takie rozwiązanie nie spotyka się z entuzjazmem ze strony kredytobiorców, z uwagi na fakt, iż aktualnie LIBOR ma wartości ujemne, tym samym kompensuje wysokość marży. Ograniczenie oprocentowania do marży spowoduje wzrost rat płatności kredytu.
Wysokość LIBOR wedle ostatniego notowania
Kolejnym pomysłem jest wykorzystywanie stawki LIBOR zgodnie z wartością ostatniego notowania. Takie rozwiązanie nie jest jednak obiektywne i wiąże się z ryzykiem nieadekwatności wysokości wskaźnika do aktualnej sytuacji rynkowej. W konsekwencji, konsumenci mogą być obciążeni wyższymi od rynkowych ratami płatności kredytu, co będzie spowodowane faktem, iż LIBOR przestanie reagować na zmiany rynku.
Wprowadzenie innej stopy referencyjnej
Część uczestników rynku stoi na stanowisku, iż z momentem wykluczenia LIBOR zasadnym będzie wprowadzenie nowego wskaźnika. Jednak, zaznaczyć należy, iż wysokość oprocentowania zalicza się do tzw. essentialia negotti umowy, w związku z czym nie może ulec zmianie w drodze jednostronnej czynności prawnej.
Banki będą zmuszone złożyć kredytobiorcom propozycje zawarcia aneksów, lecz co stanie się w sytuacji, gdy kredytobiorcy odmówią ich zawarcia?
Brak LIBOR – okazja czy zagrożenie dla kredytobiorców frankowych?
Wizja unieważnienia umów z powodu braku wartości ich oprocentowania jest entuzjastycznie opisywana przez środowisko frankowiczów jako metoda unieważnienia umowy bez przechodzenia przez żmudny proces sądowy.
Jednak, należy zwrócić uwagę na treść art. 51 ust. 4 rozporządzenia BMR, zgodnie z którym właściwy organ państwa członkowskiego może zezwolić na dalsze stosowania wskaźnika, jeśli jego zniknięcie skutkowałoby pozbawieniem skuteczności lub innym naruszeniem warunków umowy finansowej.
Zgodnie z powyższym, o losie przyszłych umów frankowych zadecyduje Komisja Nadzoru Finansowego.
Niepewne losy LIBOR-u
Nie znamy jeszcze ostatecznego stanowiska w zakresie przyszłości wskaźnika LIBOR w Polsce.
Należy wskazać, iż w związku z ryzykiem zastosowania przez banki aneksów do umów kredytów z elementem waloryzacji walutą obcą, ważne jest dokładne zaznajomienie się z treścią wszelkich dokumentów ingerujących w treść umowy, które zostaną sformułowane przez banki.
Dlatego istotnym jest wsparcie fachowych pełnomocników, którzy poprzez analizę postanowień proponowanych przez banki będą w stanie ocenić ich wpływ na sytuację majątkową konsumentów.
