Jeszcze do niedawna frankowicze mogli kierować pozwy przeciwko bankom wedle siedziby pozwanego, ewentualnie zgodnie z miejscem zawarcia umowy. Wraz z nowelizacją kodeksu postępowania cywilnego z 7 listopada 2019 roku, kredytobiorcy uzyskali możliwość inicjowania postępowań w sądach właściwych dla ich miejsca zamieszkania. Czy taka możliwość zmieniła sytuację frankowiczów?
Zasady ogólne właściwości miejscowej sądów
Zasadą utrwaloną w polskim systemie prawnym jest, iż sądem właściwym dla rozpoznania sprawy jest sąd właściwy dla strony pozwanej. Dla osoby fizycznej będzie to sąd właściwy dla jej miejsca zamieszkania, natomiast dla osoby prawnej jest to miejsce jej siedziby, bądź siedziby oddziału.
Rygor unormowania właściwości sądów niejednokrotnie spędzał frankowiczom sen z powiek. Kredytobiorcy obawiali się konieczności uciążliwych dojazdów na rozprawy, a także stawali przed dylematem, czy dokonać wyboru pełnomocnika wedle ich osobistych preferencji, czy ograniczyć się do miejscowości, w której prowadzony jest ich spór.
Rozwiązanie problemu nadeszło wraz z nowelizacją kodeksu postępowania cywilnego z 7 listopada 2019 roku.
Właściwość przemienna
Ustawodawca, wprowadzając art. 372 KPC, dopuścił stosowanie właściwości przemiennej w sprawach przeciwko bankom i podmiotom uprawnionym do wykonywania czynności bankowych. Właściwość przemienna dopuszcza możliwość wyboru przez powoda, do jakiego sądu skieruje pozew. Jednak wybór ten nie może być dowolny: kredytobiorca może skierować pozew według właściwości ogólnej – siedziby banku, bądź według swojego miejsca zamieszkania. Jednak, jak wskazuje przepis – konsument ma możliwość, a nie obowiązek skierowania pozwu wedle swojego miejsca zamieszkania.
Co w sytuacji, gdy z jakichś powodów kredytobiorca chce skierować sprawę wedle siedziby pozwanego? Jeśli frankowicz nie chce skorzystać z właściwości przemiennej, powinien w treści pozwu wskazać przyczyny, z jakich odpowiada mu właściwość ogólna i zwięzły sposób je uzasadnić. W przeciwnym razie, jeśli frankowicz nie przestawi wyjaśnień, naraża się na to, iż sąd stwierdzi swą niewłaściwość i samodzielnie przekaże sprawę do sądu właściwego wedle miejsca zamieszkania powoda. Takie działanie będzie wiązało się z kilkumiesięcznym opóźnieniem w sprawie, ponieważ wydanie odpowiednich zarządzeń i przesłanie akt przy obecnym obłożeniu wydziałów zajmuje znacznie więcej czasu.
Frankowicz „na swoim”
Umożliwienie frankowiczom kierowania spraw przed sąd właściwy ze względu na ich miejsce zamieszkania ma wiele zalet. Najważniejszą z nich jest odciążenie sądów w największych ośrodkach miejskich w kraju.
Większość banków ma swoje siedziby w Warszawie (np. PKO BP, Millenium, Santander BP, Raiffeisen, mBank), natomiast ilość spraw kierowanych do sądów przez frankowiczów wzrasta lawinowo. W samym Sądzie Okręgowym w Warszawie w 2019 roku złożono 4634 pozwów, natomiast w roku 2020 było ich już 15 588. Tak dynamiczny przyrost ilości spraw frankowych doprowadza do przeciążenia sądów, a w efekcie znacząco wydłuża okres oczekiwania na rozstrzygnięcie w sprawie.
Frankowicz mieszkający poza Warszawą może znacząco przyspieszyć uzyskanie wyroku, kierując sprawę do sądu właściwego dla miejsca zamieszkania. Jak wskazują doświadczenia pełnomocników, w mniejszych ośrodkach miejskich możliwe jest zakończenie sporu frankowego w niecały rok.
Kolejnym argumentem przemawiającym za zasadnością kierowania postępowań według właściwości przemiennej, jest kwestia kosztów okołoprocesowych. Jak wiemy – czas to pieniądz. Udział w rozprawach oddalonych o setki kilometrów jest kosztowny, z uwagi na ponoszone koszty dojazdu czy nieobecność w pracy. Dlatego przebieg sprawy w sądzie właściwym dla miejsca zamieszkania powoda jest korzystny w ujęciu finansowym.
Podsumowanie
Umożliwienie frankowiczom dochodzenia roszczeń w sądach właściwych dla miejsca ich zamieszkania, w sposób znaczący przyspieszy postępowania, a także pozwoli na ograniczenie kosztów procesu. Rozwiązanie zaproponowane przez ustawodawcę należy ocenić jako bardzo korzystne z punktu widzenia konsumenta.
